Ondanks nestbescherming blijft Kievit afnemen

De huidige beschermingsmaatregelen helpen de Kievit in Nederland niet genoeg. Bescherming van alle nesten kan de afname van de populatie maar met twee procent afremmen, berekenen onderzoekers waaronder van Sovon in het tijdschrift Animal Conservation. Om de overleving van de kuikens te verbeteren, is ook minder intensief agrarisch gebied en een betere bescherming tegen roofdieren nodig.

Net als veel andere boerenlandvogels, kampt de Kievit in Nederland met teruglopende aantallen. De vogels zijn vooral aangewezen op graslanden en akkers. De kwaliteit van deze gebieden loopt al jaren terug. Het teruglopen van de kievitpopulatie komt met name door een lage overleving van de kuikens. Zij zijn kwetsbaar voor roofdieren en hebben moeite om in intensieve landbouwgebieden voldoende dekking en insecten en wormpjes te vinden. Er zijn zelfs aanwijzingen dat nestbescherming de kuikens makkelijker vindbaar maakt voor roofdieren. De overleving van volwassen vogels lijkt stabiel en voldoende hoog, ook al wordt de Kievit in veel landen bejaagd.

Nestbescherming

Op dit moment vliegen op de tien kievitparen ongeveer vijf kuikens uit. Om de populatie te herstellen moeten minstens negen van de tien paren een kuiken grootbrengen. Het treffen van de juiste maatregelen is een uitdaging. Nestbescherming helpt wel om de nesten bij het maaien en andere werkzaamheden te ontzien, maar heeft geen invloed op de overleving van de kuikens. Die verlaten het nest vrijwel meteen als ze uit het ei komen. Zelfs als alle kievitsnesten in Nederland beschermd zouden worden, zou hierdoor de populatie met slechts twee procent per jaar minder snel afnemen. Nestbescherming helpt niet tegen predatie en creëert ook geen geschikt habitat voor kuikens om voedsel te zoeken en te schuilen.

Figuur 1: het grijze gebied in deze grafiek is de ontwikkeling van de populatie Kieviten (95% betrouwbaarheidsinterval) met ongewijzigd beleid. De horizontale gestippelde lijn geeft aan op welk punt nog vijf procent van de populatie uit 1995 over is. (bron: Plard et al., Animal Conservation 2019)

Betere bescherming

Als de afname van de kievitpopulatie in Nederland doorzet, is de kans ongeveer 50 procent dat in 2030 nog maar vijf procent van de populatie die er in 1995 was is overgebleven (zie figuur 1). Betere bescherming is dus nodig. Als Kieviten dicht bij elkaar kunnen broeden vormen, zijn zij samen beter in staat om predatoren te verjagen. De onderzoekers benadrukken daarom dat bescherming ook gericht moet zijn op het voorkomen van predatie in combinatie met effectief agrarisch natuurbeheer. Een goede mix van middelhoog gras om te kunnen verschuilen en laag gras om voedsel te kunnen zoeken is daarbij essentieel voor de kuikens.

Duizenden nesten

De onderzoekers baseerden hun berekeningen op de monitoring van nestsucces en aantallen broedparen in geheel Nederland door vrijwilligers van LandschappenNL, Sovon en het Vogeltrekstation. Zij vergeleken deze gegevens met die van drie locaties in de Duitse deelstaat Sleeswijk-Holstein. In totaal werden in de periode 1995 tot 2015 meer dan 200.000 nesten geobserveerd. Bijna al deze nesten waren ook met een paaltje gemarkeerd, zodat ze ontzien werden bij het maaien van het grasland.