Wat eet de merel: bessentijd komt eraan

Het hele jaar volgen vrijwilligers het voedingspatroon van de merel. Zo hopen we in het Jaar van de Merel meer zicht te krijgen op het favoriete voedsel van deze vogel. Het weer maakt het dit jaar extra spannend.

De lijsterbessentijd breekt aan (foto: Saxifraga - Piet Munsterman)

Het voorjaar was droog en zonnig, terwijl juni juist weer nat was. Juli en vooral augustus waren tot op heden weer zeer droog en ook nog eens bijzonder warm. Hebben die omstandigheden effect op het foerageren van de merel?

Tot op heden zijn er verspreid door het land in totaal ruim 6.400 tellingen gedaan van foeragerende merels. Gemiddeld gaat het om meer dan 210 tellingen per week. In de recente weken valt het aantal tellingen wat lager uit, waarschijnlijk door de vakantieperiode en het minder opvallende gedrag van de merel tijdens de ruiperiode. Het aantal merels en het voedsel of de foerageerplek worden vooral in tuinen doorgegeven.

Waar eet de merel?

De belangrijkste plaatsen waar etende merels zijn te vinden zijn in de border, op het gazon, op voederplaatsen en in het water. Half augustus maakten deze categorieën bijna twee derde deel van de tellingen uit. Het aandeel foerageren in de border en in het gazon was in het begin van het jaar stabiel, maar in mei en juni was er een lichte toename. Recent is het weer gedaald naar het niveau van daarvoor. Door de droogte zou je een sterkere afname verwachten, want ongewervelden zoals regenwormen gaan dan dieper de grond in. Maar dat geldt niet voor alle tuinen. Een deel daarvan wordt nu immers ook beregend.

Het aandeel van de merel op aangeboden voer is gedurende het jaar steeds kleiner geworden (van 24 naar 10 procent). Waarschijnlijk wordt er na de winter door minder mensen gevoerd, maar het kan ook zijn dat de merels er minder belangstelling voor hebben. Water is het hele jaar van belang. Opmerkelijk genoeg zien we dat het gebruik van water tijdens de recente droogte juist minder is geworden dan meer. Door de droogte kan het zijn dat het wateraanbod kleiner is geworden.

Relatief gebruik van voedsel door de merel per standaardweek van 1 januari tot 1 augustus 2022. Klik op de afbeelding voor een vergroting.

Bessen en fruit

De komende tijd komen er steeds meer bessen en fruit beschikbaar. Aardbei, kers, krent en rode bes zijn al over hun hoogtepunt heen. Voor andere soorten begint het nu, zoals gewone vlier, vuurdoorn, druif, pruim, appel en lijsterbes. Bij een aantal zien we dat ook terug in een recente toename. Binnenkort zijn meidoorn, hulst, sleedoorn, liguster en vuurdoorn rijp. Die vormen een rijke voedselbron voor onze eigen merels, maar ook voor de merels die in het najaar uit het noorden ons land binnen trekken.

"Heel zelden zie ik ze nog een worm vangen. Het lijkt dat ze op insecten uit zijn. Maar volgens mij moeten ze er hard voor werken. Daarom heb ik weer meelwormen gestrooid en die gaan iedere dag schoon op. Ook de appelklokhuizen eten ze gretig." – deelnemer telling Wat eet de Merel?

Verse vis

Het dieet van de merel beperkt zich overigens niet tot regenwormen en bessen. Merels zijn behoorlijke alleseters. Op de camera's van Beleef de Lente werd al een merel gezien met een salamander in de bek. En onlangs leek het er zelfs op dat een merelpaar met vers gevangen vis bij het nest aankwam. Het is de vraag of merels – en andere zangvogels – dat vaker doen.

Een merelvrouwtje met een vers gevangen visje (waarschijnlijk stekelbaars) bij het nest (Bron: Jurrian van Irsel)

Blijf je waarnemingen doorgeven

In de komende maanden zullen we een toename zien bij een aantal bessen. Blijf daarom waarnemingen van foeragerende merels doorgeven op Jaarvandemerel.nl. Tip: geef bij de invoer alleen door waarop gefoerageerd wordt met ‘Ja’. Is een plant wel aanwezig, maar wordt er niet op gefoerageerd, geef dat dan aan met ‘Nee’. Bij ‘Bewerk tuin’ geef je aan wat er aanwezig is. Deze lijst is gedurende het jaar aan te passen.