Uittocht van de Huiszwaluw

Ze verzamelen zich nog even in groepen, vaak samen met Boerenzwaluwen. Dan jaagt een onstuitbare drang ze naar het zuiden, het land uit. Huiszwaluwen vertrekken deze weken massaal. Ondertussen voert een enkele soortgenoot zijn laatste jongen in het nest nog. Zo komt ook het einde van het Jaar van de Huiszwaluw in zicht.

In de eerste weken van september is de wegtrek van de Huiszwaluw alweer bijna over z’n hoogtepunt. De misschien wel een half miljoen Huiszwaluwen die in de nazomer in ons land huizen, vertrekken naar Midden-Afrika. Op insectenrijke plekken in open landschap kun je ze nog even zien foerageren. Zelfs op grote afstand onderscheiden foeragerende Huiszwaluwen zich door plotselinge verticale vluchtjes van de zich sierlijk in het horizontale vlak bewegende Boerenzwaluwen. De hoogste aantallen trekkende Huiszwaluwen worden doorgaans gezien op binnenlandse telposten die dichtbij goede foerageergebieden zoals vennen liggen (Hustings e.a. 2009). Waar zouden ze slapen wanneer ze de kolonies verlaten hebben, hoog in de lucht wellicht?

Vervroegde wegtrek

Huiszwaluwen lijken steeds vroeger uit ons land te vertrekken. Waar begin jaren tachtig pas rond 10 september de helft van de Huiszwaluwen op trek was gepasseerd, is dat tegenwoordig al in de derde week van augustus het geval. De najaarstrek van Huiszwaluwen vervroegde afgelopen decennia met een halve dag per jaar (van Turnhout e.a. 2009, Lensink e.a. 2013). Dat is nogal wat voor een langeafstandstrekker. Komen broedvogels uit Scandinavië steeds vroeger door ons land en vertrekken onze eigen broedvogels ook eerder? Die vragen kunnen we met alleen trektellingen niet beantwoorden.

Korter broedseizoen?

Om eerdere wegtrek te kunnen verklaren moet je beter naar de broedcyclus kijken. Daar zijn we dan ook mee gestart in het Jaar van de Huiszwaluw. Vooraf zijn de beschikbare nestgegevens in de voorstudie bekeken. Ze wijzen voorzichtig op een flinke vervroeging van het broeden door Huiszwaluwen (pagina 11). Dat zou kunnen betekenen dat het hele broedseizoen naar voren is geschoven. Een andere hypothese is dat tegenwoordig minder Huiszwaluwen aan een tweede legsel beginnen en het eind juli al voor gezien houden. We hopen dat het dit jaar uitgevoerde nestonderzoek daar meer over gaat vertellen. Voor nu: vaarwel, soort van het jaar 2018.

Albert de Jong