Record-lage aantallen ganzen tijdens oktobertelling 2017

13 november 2017 Nieuws

Aantallen Toendrarietgans en Kolgans bij mid-maandelijkse watervogeltelling oktober laagste in afgelopen tien jaar. Stucturele afname Kleine Rietgans.

Waar zijn m'n ganzen?

Menig watervogelteller vroeg zich af waar de duizenden, of zelfs tienduizenden ganzen (Fryslân) waren die gewoonlijk rond half oktober in de telgebieden pleisterden. Inmiddels zijn de meeste tellingen ingevoerd. Wat blijkt: van een aantal noordelijke soorten behoorden de aanwezige aantallen in oktober tot de laagste in de afgelopen tien jaar (zie figuur). Van de Kolgans werden sinds 2007 zelfs niet eerder zo weinig in oktober geteld. Bij de Brandgans was het verschil juist ten opzichte van de voorgaande jaren opvallend, maar deze soort komt ook jaarrond in grote aantallen in Nederland voor, en is dus minder afhankelijk van trekkende vogels. Het voorkomen van Kleine Rietganzen paste in het beeld dat zich de laatste jaren al aftekende. Steeds meer blijft deze soort in Denemarken pleisteren, en laat Nederland links liggen.  

Vertraging najaarstrek

Bij de bewegingen van gezenderde vogels en aflezingen van halsbanden bij Kolganzen (geese.org) viel op dat in de eerste drie weken van oktober opvallend veel vogels in Finland en in de Baltische Staten bleven hangen. Zelfs op 20 oktober, dus na de oktober-telling, werden nog 9 van de 24 actieve kolgans-zenders in de drie Baltische Staten gepeild en waren slechts 2 in Nederland gearriveerd. Eerder was uit analyse van zendergegevens juist gebleken dat Kolganzen eind september vanuit de Russische toendra snel naar onze contreien vliegen. Waarom ze langer onderweg waren is niet duidelijk. Gunstige (noordoostelijke) winden waren in oktober schaars, maar misschien kwamen de ganzen onderweg ook geschikte voedselomstandigheden tegen. Koude hadden ze weinig te vrezen: in Nederland was de afgelopen oktober één van de warmste sinds 1901, en dat beeld heerste in grote delen van Noordwest-Europa.

Contrast met lange termijn trend

De kleine aantallen wijken sterk af van de tendens naar vroegere aankomst die in de afgelopen 20 jaar in het najaar werd gesignaleerd. Ook dit jaar waren de eerste Kolganzen er vroeg bij. Maar na die eerste groepen viel de trek helemaal stil. Pas vanaf de laatste dagen van oktober kwam de najaarstrek bij alle soorten goed op gang.  Inmiddels lijken de aantallen ook op een gebruikelijk peil voor de tijd van het jaar.

 

Figuur. Telresultaten van vier soorten ganzen in oktober 2007-2017. De getelde aantallen hebben alleen betrekking op telgebieden die in alle jaren werden geteld, en zijn weergegeven als index ten opzichte van het gemiddelde oktober-aantal.