Intro

Hieronder worden aanwijzingen gegeven om nesten te vinden en hun lotgevallen te volgen. Ze zijn uitsluitend bedoeld voor onderzoek in het kader van het Nestkaartenproject of verwante projecten. Belangrijk: ga niet zelf op pad (nesten zoeken is verboden), maar meld je aan bij Sovon (nestkaart@sovon.nl). Voor het nestonderzoek is namelijk een speciaal registratiebewijs nodig, waarmee je geen ontheffing in het kader van de Flora- en Faunawet nodig hebt. Voor beschermde soorten in voor het aangewezen Natura 2000-gebieden heb je daarnaast een vergunning in het kader van de Natuurbeschermingswet nodig om de nesten te mogen bezoeken. Nesten zoeken zonder registratiebewijs en/of vergunning is illegaal, los van de zelf te regelen toestemming van de terreineigenaar. De onderzoeker wordt geacht zich volledig te houden aan de aanwijzingen in de projecthandleiding (De nestkaart, hoe, wat, waarom). www.sovon.nl/nl/content/nestkaarten

Tijd van het jaar

Van begin april tot in augustus. Legpiek eind april tot eind juni. Twee, soms drie broedsels per jaar.

Nesthabitat

Open, (nagenoeg) boomloze landschappen met lage vegetatie, variërend van jonge duinen tot heidevelden, kwelders/schorren, gras- en bouwland.

Nest

Grondnest, meestal in door wijfje uitgediepte kleine laagte. Nestbouw door vrouwtje, begeleid door mannetje. Goed verborgen nest, aan één zijde afgeschermd door polletje vegetatie en doorgaans maar vanuit één kant te zien (vaak NO). Nest aan begin seizoen soms vrij open gelegen, maar vanwege vegetatieontwikkeling doorgaans verrassend snel amper meer te zien. Nesten meestal in vegetatie van 10-40 cm hoog, op bouwland ook in hogere gewassen maar dan vaak op plekken waar de plantengroei achterblijft of onderbroken is.

Aanwijzingen

Zangvlucht bestrijkt vaak groot gebied, maar mannetje staat soms te bidden boven nestbouwend vrouwtje. Tijdens begin van bebroeding opletten op van nest komend vrouwtje (soms zichtbaar zolang vegetatie nog niet gesloten is). Als bebroeding gevorderd is, zit vrouwtje vast op eieren (vliegt alleen op korte afstand op, laag over de grond en met snelle ondiepe vleugelslag). Let dan op zingend mannetje dat daalt; hij valt vaak in bij een vrouwtje dat van het nest komt om te foerageren, iets dat ieder kwartier tot een half uur plaatsvindt. Volg het naar het nest terugkerend vrouwtje (maakt korte vluchtjes en loopt laatste stukje naar nest, of hangt even te bidden boven het nest alvorens zich in de vegetatie te laten zakken). Mannetje drijft vrouwtje soms terug naar nest en blijft even boven nest hangen (vrouwtje gaat op eieren zitten) alvorens weer op te stijgen. In jongenfase voedsel aandragende ouders volgen (beide partners, grootte van prooien indicatief voor leeftijd jongen); vliegen vaak recht naar nest (vooral als jongen groot zijn) of lopen laatste stukje. Let op de plek van waar ze opvliegen (gewoonlijk de nestlocatie).

Attentie

Vermoedelijke nest zeer voorzichtig benaderen in verband met vertrappingsgevaar (let op looppaadje van vogels naar nest). Nestjongen (opvallend donzig) beginnen (als ze nog klein zijn zijn) soms te bedelen als je fluit. Ze blijven maar 8-9 dagen in het nest en kunnen daarna vrijwel onvindbaar nabij het nest zitten; ze zijn bijzonder goed gecamoufleerd. Nesten waarvan de leeftijd van de jongen berekend kan worden niet bezoeken na de eerste levensweek (jongen verlaten voortijdig nest of kunnen vertrapt worden).

Bijzonderheden

In eenvormige habitat met hoge dichtheid soms profijtelijk om met verschillende personen touw te slepen door vegetatie (let op locatie waar Veldleeuwerik opvliegt). Aan begin van broedseizoen of in schaarsbegroeide habitat kan systematisch aflopen van alle wat hogere pollen vegetatie lonend zijn.

Meer informatie