Boomvalk

Falco subbuteo

Methode

Broedparen lokaliseren

Tijd van het jaar

Begin april t/m begin september

Datumgrenzen

1 mei t/m 31 augustus

Tijd van de dag

Gehele dag, roepactiviteit het hoogst in vroege ochtend en late avond en in schemer.

Aanwijzingen

Alle waarnemingen noteren, met speciale aandacht voor balts (paarsgewijs, kort na aankomst eind april meest opvallend; roepen in duet indicatief voor paar), alarm (let ook op waakzame vogel, vaak op dode tak), prooiaanvoer (vliegrichting intekenen, voedseloverdracht mannetje aan vrouwtje vaak onder zachte 'pit..pit'roepjes, voedering nestjongen onder draaihalsachtige 'kjie..kjie..kjie'roepen) en uitgevlogen jongen (augustus; eerst onbeholpen maar daarna steeds behendiger spelend en vliegend, veel geroep als ouder met prooi verschijnt).
LET OP: Broedvogels na balts zeer stiekem (maar fel alarmerend dicht bij nest en sterk reagerend op andere roofvogels en kraaien). Niet-broedvogels daarentegen in juni-begin juli opvallend. Vogels die in juni-begin juli langdurig en/of gemeenschappelijk jagen op insecten boven heide, vennen etc. hebben geen broedsel (broedvogels jagen solitair en vrijwel uitsluitend op vogels; jachtgebied kan vele kilometers van nest liggen!). Broedvogels kunnen tot vlak voor eileg nog van nestplaats veranderen. Uitgevlogen jongen kunnen zich over enige afstand verplaatst hebben en zijn alleen bewijs voor broeden in combinatie met eerdere waarnemingen (en de aanwezigheid van geschikte nestplaatsen). Zie ook Bijzonderheden.

Interpretatie

Nestindicatieve waarneming (bezet nest, fel alarm, voedseltransport naar nest) telt altijd.


In geval van zang en/of balts:
moeten er 2 waarnemingen zijn in de periode 1 mei t/m 31 augustus

In overige gevallen (adult in broedbiotoop, paar in broedbiotoop):
moeten er 2 waarnemingen zijn in de periode 1 mei t/m 31 augustus en in totaal 3 waarnemingen in gehele periode

Fusieafstand

1000 m

Bijzonderheden

's Avonds boven kaalkap, heide of moeras op insecten solitair of paarsgewijs jagende Boomvalken eind mei/begin juni zijn meestal broedparen; verdwijnen in diepe avondschemer naar toekomstige nestplaats, waar in duet wordt geroepen (let op tijd van het jaar; later in juni en juli op insecten jagende Boomvalken zijn juist geen aanwijzing voor broedvogels!). Broedpaar wordt soms vergezeld door derde vogel die bijdraagt aan broedzorg. Alarm boven broedplaats kan 'vreemde' Boomvalken aantrekken.

Broedbiologie

Open en halfopen landschappen, tegenwoordig vooral in agrarisch cultuurland (houtwallen, populierensingels en -bosjes, vrijstaande bomen, hoogspanningsmasten) en minder in de vroeger klassieke habitat (heide met boomgroepen, randen van dennenbos). Bouwt zelf geen nest, neemt nest over van Zwarte Kraai (soms Buizerd, Havik, Raaf) en moet veelal wachten met eileg tot jongen van oorspronkelijke bewoner zijn uitgevlogen. Vrouwtje wordt door mannetje gevoed vanaf 2-3 weken voor eileg tot in jongenfase. Eileg vooral eind mei en eerste helft juni. Eén broedsel per jaar, meestal 2-4 eieren, broedduur 28-34 dagen, nestjongenperiode 35-40 dagen.

Literatuur

Bijlsma R.G. 1980. De Boomvalk. Kosmos, Amsterdam & Antwerpen.
Bijlsma R.G. 1997. Handleiding veldonderzoek roofvogels. KNNV uitgeverij, Utrecht.