Intro

Hieronder worden aanwijzingen gegeven om nesten te vinden en hun lotgevallen te volgen. Ze zijn uitsluitend bedoeld voor onderzoek in het kader van het Nestkaartenproject of verwante projecten. Belangrijk: ga niet zelf op pad (nesten zoeken is verboden), maar meld je aan bij Sovon (nestkaart@sovon.nl). Voor het nestonderzoek is namelijk een speciaal registratiebewijs nodig, waarmee je geen ontheffing in het kader van de Flora- en Faunawet nodig hebt. Voor beschermde soorten in voor het aangewezen Natura 2000-gebieden heb je daarnaast een vergunning in het kader van de Natuurbeschermingswet nodig om de nesten te mogen bezoeken. Nesten zoeken zonder registratiebewijs en/of vergunning is illegaal, los van de zelf te regelen toestemming van de terreineigenaar. De onderzoeker wordt geacht zich volledig te houden aan de aanwijzingen in de projecthandleiding (De nestkaart, hoe, wat, waarom). www.sovon.nl/nl/content/nestkaarten

Tijd van het jaar

Begin april tot in juli. Legpiek eind april en eerste helft van mei. Eén broedsel per jaar.

Nesthabitat

Doorgaans rietmoeras, variërend van grote rietvelden tot smalle stroken langs bijv. vaarten. Soms ook in grote open landbouwgebieden en dan in granen, luzerne enzovoort.

Nest

Fors nest van riet en takken, meestal gebouwd boven ondiep water, soms op droge bodem, door beide partners gebouwd.

Aanwijzingen

Lokalisatie nestplaats soms eenvoudig, soms lastig. Balts (met hoge langgerekte roep), veelal hoog in de lucht, kan op kilometers van nestplaats uitgevoerd worden. Laagvliegend mannetje met hangende poten bij aanwezigheid van vrouwtje en bedelroep van vrouwtje op de grond (klaaglijk, vrij zacht ‘wèh’wèh’) betere indicaties voor nestplaats. Aanvoer nestmateriaal vooral bij mannetje goed te volgen (vrouwtje wantrouwiger ten opzichte van mensen). Nestlocatie goed peilen maar nog niet bezoeken in bouwfase. Tijdens eileg lijken vrouwtjes een ‘hangbuik’ te krijgen (verschillend van strak in het verenpak zittende individuen). Prooiaanvoer voor broedend vrouwtje (overname prooi in de lucht of op de grond) meestal goed te volgen, maar plek van invallen vaak op platliggende vegetatie te midden van riet of ruigte (en dus niet op nest). Prooiaanvoer in jongenfase eenduidiger (let op van nest opvliegend vrouwtje, door mannetje geroepen met onopvallend piepje). Indringers (grote roofvogels, kraaiachtigen) worden aangevallen door mannetje (weinig dreiging) of beide partners (meer gevaar). Felste aanvallen dicht bij nest. Uitgevlogen jongen blijven nog 3-5 dagen naar het nest terugkomen waar ze nog gevoerd worden. Vliegen na 6-10 dagen ouders met prooi tegemoet, maar prooi wordt dan nog vaak naar het nest gebracht (voor achterblijvers).

Attentie

Verstoringsgevoelig in bepaalde fasen! Blijf weg bij nest tijdens nestbouw of eileg! Beperk ook bezoektijd in latere fase broedcyclus, met name in drogere gebieden, want loopspoor kan worden gevolgd door predatoren. Werk in grote rietvelden met twee personen en telefoon/walkietalkie, waarbij de een op afstand de ander (met stok of vlag, in hoog riet) stuurt naar de plek waar het vrouwtje opgevlogen is.

Bijzonderheden

Mannetje heeft soms verschillende vrouwtjes; let goed op details in verenkleed van zowel mannetje als vrouwtjes. Onvolwassen vogels vanaf half april tot in mei arriverend (broedvogels meestal eind maart/begin april); kunnen voedselterritorium bezetten maar zijn ongepaard, hebben vaak verfomfaaid verenkleed, bestrijken grote oppervlakte en zijn na verloop van tijd weer verdwenen.

Meer informatie

Uitgebreide aanwijzingen in Bijlsma R.G. 1997. Handleiding veldonderzoek Roofvogels. KNNV/Vogelbescherming Nederland/Werkgroep Roofvogels Nederland, Utrecht/Zeist/Appelscha.