Intro

Hieronder worden aanwijzingen gegeven om nesten te vinden en hun lotgevallen te volgen. Ze zijn uitsluitend bedoeld voor onderzoek in het kader van het Nestkaartenproject of verwante projecten. Belangrijk: ga niet zelf op pad (nesten zoeken is verboden), maar meld je aan bij Sovon (nestkaart@sovon.nl). Voor het nestonderzoek is namelijk een speciaal registratiebewijs nodig, waarmee je geen ontheffing in het kader van de Flora- en Faunawet nodig hebt. Voor beschermde soorten in voor het aangewezen Natura 2000-gebieden heb je daarnaast een vergunning in het kader van de Natuurbeschermingswet nodig om de nesten te mogen bezoeken. Nesten zoeken zonder registratiebewijs en/of vergunning is illegaal, los van de zelf te regelen toestemming van de terreineigenaar. De onderzoeker wordt geacht zich volledig te houden aan de aanwijzingen in de projecthandleiding (De nestkaart, hoe, wat, waarom). www.sovon.nl/nl/content/nestkaarten

Tijd van het jaar

Begin mei tot en met eind augustus. Twee of drie broedsels, per jaar nogal synchroon verlopend maar met enige jaarlijkse variatie in timing vanwege weersomstandigheden.

Nesthabitat

Nesten vrijwel altijd in gebouwen, doorgaans stallen bij boerderijen met vee. In sommige gebieden ook betrekkelijk regelmatig onder kleine bruggen, incidenteel in open garage, fabriek of ander gebouw. Agrarisch gebied of stadsranden, niet in centra van grote steden.

Nest

Nestbouw door beide partners. Ondiep halfopen nest, gemaakt van strootjes of ander plantenmateriaal gemengd met modder of mest. Nest meestal op 2-5 m hoogte op balk of muurtje, in nis (ontbrekende steen in muur), vaak met enige ondersteuning (bijv. elektriciteitsleidingen). Vorm van nest aangepast aan standplaats en meestal halfrond, soms helemaal rond (op ouderwetse lamp).

Aanwijzingen

Systematisch onderzoek van geschikte en toegankelijke gebouwen, die vaak jarenlang bezet blijven. Ieder gebouw dat door Boerenzwaluwen bezocht wordt, is in principe de moeite waard! Aantal broedparen per gebouw varieert van één tot enkele tientallen. Sterke zaklamp onmisbaar, nestinspectie via ladder of spiegel op stok. Systematisch balken of andere potentiële nestplaatsen langsgaan. Afvliegende vrouwtjes en/of alarmerende oudervogels wijzen op een nest in de eifase. Nesten met jongen die gevoerd worden zijn gemakkelijk op geluid te lokaliseren. Nesten die (nog) leeg zijn maar waarin verse modder verwerkt of die gevoerd zijn met (witte) veertjes zijn bewoond; controleer deze later. In de vroege jongenfase ligt er nog geen poep onder het nest. Pas vanaf dag 5-7 poepen de jongen zelf over de rand. Nesten met grote jongen hebben witte poepplakkaten op de grond. Let bij nacontrole op toestand nest: schone nesten zijn mislukt, maar niet alle nesten met veel bloedspoelschilfers (gruis) in nestkom zijn gelukt; grote jongen klimmen bij voedselproblemen (slecht weer) soms uit nest en liggen dan dood op de grond. Soms worden jongen uit het nest gegooid door de buurman die vervolgens probeert het vrouwtje te claimen!

Attentie

Soort vrij tolerant ten opzichte van nestcontroleur, maar beperk de periode van aanwezigheid (zeker bij koel en regenachtig weer).

Bijzonderheden

Vaak ook mussennesten in stallen, maar deze zijn slierteriger (lange grassen) dan van Boerenzwaluw en bevatten geen klei. Meeste nesten van Boerenzwaluw eenvoudig te zien, op zeer donkere of rommelige plekken na. Let in zo’n geval op nestmateriaal, poepjes of eischalen op de grond. Ga in een onoverzichtelijke schuur enkele minuten rustig op een plek met goed overzicht zitten en houd in de gaten waar oudervogels heenvliegen. Plekken met veel poep op de grond (witte plakkaten) wijzen op nesten met grote jongen, maar pas op voor slaapplaats van een of meer mannetjes.

Meer informatie